Welk persoonlijkheidstype neemt betere besluiten en wie is daarmee het meest tevreden? Psycholoog Barry Schwartz onderscheidt in zijn wetenschappelijk onderzoek twee typen: de Maximisers en de Satisficers, daarmee voortbordurend op onderzoek van Nobelprijswinnaar Herbert E. Simon die al in 1956 met het 'satisfising concept' kwam, waarin hij de woorden ‘satisfying’ and ‘sufficing’ combineerde. Schwartz’ boek ‘The Paradox of Choice: Why More is Less’ (2004) werd meteen een bestseller en zowel in de psychologie als in de (gedrags)economie een standaardwerk. Hij toonde aan dat mensen bij het maken van keuzes ingedeeld kunnen worden in twee categorieën. De Maximiser streeft naar maximaal resultaat, zoveel mogelijk van alles. De Satisfiser hanteert een keuze-idioom dat toewerkt naar een tevredenstellende uitkomst. De eerste groep blijft zoeken. Naar het groene gras aan de overkant, naar datgene wat men (denkt) niet (te) hebben en wat (wellicht) beter zou kunnen zijn. Het is een pad dat vaak bezaaid is met aannames, twijfel, keuzestress en – bijna onvermijdelijk – spijt. Mensen in de tweede groep zijn doorgaans gelukkiger. Zij maken een keuze ook al zijn niet alle hokjes aangevinkt, zij weten wanneer ze gevonden hebben wat zij zochten en zien ‘goed’ en niet ‘perfect’ als het optimale.

You cannot picture the whole. But when you stand in front of the painting, you will know.

We kiezen veel in dit leven. Van besluiten over kleine, onbeduidende zaken tot de grote, levensbepalende beslissingen. Op alle terreinen van het leven worden wij in deze tijd in de gelegenheid gesteld keuzes te maken uit een veelheid aan mogelijkheden. Dat maakt het kiezen zelf er vaak niet makkelijker op: (te)veel opties en een overvloed aan informatie doen een groot beroep op het eigen vermogen tot selecteren en interpreteren. We moeten zelf onze prioriteiten, doelen, wensen en verlangens goed op een rij zetten. Doen we dat ook als het gaat om een levenspartner? Jazeker en het is vaak hier dat er onbewust en ongewild een hapering wordt ingebouwd. Iets wat ervoor zorgt dat het zoekproces naar die ene, echte, ware, niet zo soepel verloopt of zelfs niets oplevert. Wat zit daar achter?

Gaat dit ook op voor de liefde? Zeker wel en zelfs zo, dat meer zoekcriteria, meer voorwaarden die gesteld worden leiden tot een slechter eindresultaat. Hoe werkt dit? Yang en Chiou (2010) onderzochten online dating gedrag en concludeerden dat een keuzestrategie die uitgaat van zoveel mogelijk van alles uiteindelijk leidt tot slechtere keuzes en verminderde selectiviteit. Dit wordt veroorzaakt door een teveel aan informatie waarmee het vermogen tot bepalen wat nu echt relevant is afneemt. Het doet denken aan wat Mumbai’s top matchmaker Sima Taparia zegt in de Netflix serie ‘Indian Matchmaking’. “You must know what is important from a partner and in a relationship. As for your criteria, I will get you 60-80 percent.”

Bestaat er dan niet zoiets als de perfecte man of vrouw? Het hangt ervan af wat onder perfect wordt verstaan. Als dat is alle vinkjes zetten, wordt het best lastig iemand in het echte leven te ontmoeten die daaraan voldoet. Wie evenwel in een ander de perfectie kan zien en ervaren door het romantische en het realistische te verenigen en de positieve punten waar te nemen in plaats van wat er niet is, zal de geliefde omarmen met ‘jij bent perfect voor mij’. Hiermee hangt nog iets samen dat zeker in een zoekproces van groot belang is, namelijk zelfkennis.

In de loop van de jaren krijgen we, als het goed is, steeds meer zicht op wie we zijn en op wat we nodig hebben om goed te functioneren. Wat je in een partner hoopt te vinden is een afspiegeling van wat belangrijk gevonden wordt en het is de intieme relatie met een levenspartner waarin dit vorm krijgt en groeit. Wie geluk, vreugde en vervulling geheel afhankelijk maakt van de ander komt meestal bedrogen uit. Het begint bij jezelf en je eigen leven! Als daar ergens ongemak of ontevredenheid huist of onopgeloste kwesties zich verbergen onder het tapijt, zal dat onverbiddelijk op enig moment tevoorschijn komen, hoe fantastisch de nieuwe relatie ook is. Wie goed met zichzelf kan leven is een betere partner voor de ander. Voor relaties is er bovendien geen betere leerschool dan het leven zelf. Het bewust hiermee omgaan vergt liefde, aandacht en inspanning.

Een YouTube filmpje om af en toe eens te bekijken is The Three Requirements of a Good Relationship van The School of Life. Wat we willen van onze geliefde wordt hierin teruggebracht tot drie essentiële behoeften. Vriendelijkheid, gedeelde kwetsbaarheid en begrip. Het gevoel van ‘samen’ is er niet omdat die ander net als jij verzot is op snowboarden of schaken. Gedeelde interesses zijn leuk en roept herkenning op. Maar ze zorgen op de langere duur niet voor die diep gevoelde wezenlijke verbinding.

Goede adviseurs, coaches en matchmakers hebben met elkaar gemeen dat zij inzicht vergaren in de persoonlijkheid van twee mensen, ‘wensenlijstjes’ en ‘dealbreakers’ naast elkaar leggen én dat zij zowel cliënten als kandidaten wijzen op het belang van openstaan voor dat wat je nog niet kent. Veel mensen die op zoek zijn naar die ene ware stranden ergens onderweg, vinden niet wat zij zoeken doordat een zeker patroon is ontstaan waaraan wordt vastgehouden. Dan worden mogelijk interessante mensen bij voorbaat afgewezen op grond van criteria op papier, terwijl contacten met ‘het juiste type’ niet opleveren wat was gehoopt. Van psycholoog Lori Gottlieb verscheen in 2010 het boek Marry Him: The Case for Settling for Mr. Good Enough, in de Nederlandse vertaling werd dat Goed genoeg: Waarom de ware niet volmaakt hoeft te zijn. De auteur is ook zelf ervaringsdeskundige en vertelt daar openhartig over. Op een gegeven moment schakelt ze een huwelijksmakelaar in die haar zegt: “Je hebt mij in de arm genomen omdat je behoefte hebt aan iemand die jou zou kunnen helpen bij jouw zoektocht door er wat gezond verstand en toekomstperspectief aan toe te voegen. Weet, hij lijkt misschien niet jouw type, maar ik ben er, om je eraan te herinneren wat belangrijk is, zodat je het patroon kan doorbreken waardoor je steeds goede mannen om de verkeerde redenen afwijst.”

Het is een treffende samenvatting van ons werk. Valkuilen ontdekken, illusies ontmantelen, patronen doorgronden hoort erbij en vraagt van iedereen vertrouwen en openheid. Het levert veel op, want zo kunnen we echt kijken naar mensen als potentiële partners, wat veel meer is dan een date of een kortstondige relatie. Gottlieb refereert dan ook aan een advies van een andere matchmaker, die aangeeft als volgt te werk te gaan.

“In mijn opzet combineer ik mensen op grond van een aantal overwegingen:

• Ten eerste kijk ik of twee mensen hetzelfde nastreven in een relatie.
• Vervolgens kijk ik naar bepaalde waarden, zoals onafhankelijkheid, familiebanden, religieuze achtergrond, trouw.
• Ten derde vraag ik mij af wat de belangrijkste eigenschappen zijn die de persoon in kwestie nodig heeft. Niet meer dan vijf. Dingen als: hij moet intelligent zijn.
• Ten vierde onderzoek ik of er gedeelde interesses zijn. Dat is belangrijk want interesses scheppen een band en het is leuk om ze te delen. Maar de andere punten zijn op de lange termijn belangrijker.”

Helder en treffend verwoord. Waaraan wij altijd toevoegen dat het openstaan voor het onbekende, met een open mind and heart dus, ruimte geeft voor dat mooie nieuwe, wat wel eens uit een heel onverwachte hoek kan komen. Want aan het eind van de dag horen we liever ‘Ik heb je zo lief’ dan ‘Je bent zo perfect’. Liefde is een prachtige reis en wie echt op pad wil gaan omarmt het avontuur wat die ander is, om samen die tocht te maken.

Life is like a box of chocolates you never know what you’re gonna get. Forest Gump